Dư luận không chỉ hiếu kỳ, mong muốn được tìm hiểu, biết rõ về cuộc sống, sự thích ứng thần kỳ của họ trong suốt 40 năm biệt lập với thế giới văn minh của loài người như thế nào
Từ một quả bom oan nghiệt nổ vùi hầm trú ẩn năm 1974, làm chết 26 người, trong đó có mẹ ruột và 2 đứa con trai đầu của ông Thanh, đã khiến cho người đàn ông này bị sang chấn tâm thần, điên loạn vì tột cùng của sự mất mát, đau khổ. Ông Thanh trở thành người đãng trí từ đó, rồi một ngày bỗng ẵm đứa con lớn còn lại là Hồ Văn Lang chạy trốn biệt vào rừng sâu, sống thế cuộc hoang dại người rừng hơn 40 năm đằng đẵng.
Cũng vì chiến tranh, ly tán nên Hồ Văn Lang chỉ là cái tên vừa đặt rồi bị lãng quên bởi sự mất tích biền biệt này. Có người chết dữ, chết bất đắc kỳ tử, đương nhiên là cúng rất kỹ, rồi kiêng cữ… Có thể nói suốt cuộc đời của họ đều gắn liền với những mâm lễ phẩm, là máu hiến tế. Những ngày đầu lạ lẫm của Lang ở thế giới văn minh.
Giản đơn, nhanh gọn, nhưng với Lang, thế cục mới bắt đầu từ đây. Thần thường ở đáy vực sâu, đôi khi thần bay lên, lượn lờ quanh làng trên đôi cánh gió. Mất mùa, cầu mưa cũng cúng. Xong phần nghi lễ, ông Biên đưa chén rượu cho Lang uống 1 hớp. Với họ, dốt, hương hồn tổ tiên luôn chế ngự phần nhiều trong đời sống thường ngày.
Sau mâm cúng này, Hồ Văn Lang chính thức là thành viên của cộng đồng người Cor ở làng Trà Nga. Chén than hồng rực đỏ, hun mùi gỗ quế thơm lừng, trong làn khói trắng vấn vương, ông Biên phiêu linh như "nối" được với cõi âm
Cưới hỏi, cúng. Đó là những thực thể siêu thực, nhưng lại luôn hiện ảnh ra bất ngờ nhất, đôi khi là con hổ vằn lặng lẽ đang rình người đi rẫy về lúc chiều tà, hoặc con rắn hổ mang bất chợt ngóc đầu dậy phun phì phì trong nắng trưa hè ngột ngạt, hoặc là dòng lũ dữ tợn cuốn phăng đi bản làng, vùi lấp nhà cửa, cuối trôi súc vật, con người… May mắn thay họ còn có ông bà, cha ông, những người “chết lành” đã trở nên những vị thần hộ mệnh.
Thành thử mới có câu “(gặp) rắn thì đi, quy thì về”, “chim hót bên trái, hãy quay lại ngay”, “cơm khê chớ ra khỏi làng”… Với cha con người rừng Hồ Văn Thanh, Hồ Văn Lang thì cũng nhờ cha ông về báo mộng với người thân mà họ đã có dịp được trở về với cộng đồng. Nhưng với Hồ Văn Lang, trong 41 năm tuổi đời, lần trước tiên, hôm nay anh mới được ngồi trước một mâm cúng, là chính thể để “kết nối” với tổ sư, ông bà, “kết nối” với ngốc nghếch… Dẫu là mâm cúng trọng đại như vậy, song thật đơn sơ, đôi gà tre tơ vừa mới biết gáy sáng, đĩa trầu cau, chén rượu nấu từ gạo nếp đỏ (gạo rẫy)… và một chén than hồng củi quế - đặc sản của quê hương Tây Trà.
(Còn tiếp). Cha ông đã chứng giám, ngốc sẽ độ trì trên từng bước đường đời. Thích được nhìn thấy, sờ nắn những vật dụng mà họ tự chế tạo như rìu rựa, soong nồi, cung lao, tên bẫy, bùi nhùi tạo lửa… như thời kỳ đồ đá mà vốn xưa nay chỉ nhìn thấy qua phim ảnh, các bảo tồn về người tiền sử.
Bước ngoặt lớn nhất của người rừng Hồ Văn Lang để trở về với cộng đồng, được xác nhận là thành viên của bản làng là từ một mâm cúng trọng đại này. Các vị thần lớn luôn lảng vảng trong rừng. Mâm cúng đời người Sự kiện đưa cha con “người rừng” ở Quảng Ngãi về làng cũ đã trở nên tâm điểm chú ý của dư luận cả trong và ngoài nước.
Thần hiền thỉnh thoảng biến thành con rùa, hay thân cây lớn đỗ ngáng đường đi núi, thỉnh thoảng là con chim vàng oanh lảnh lót bên đường… báo hiệu điềm dữ, báo có thần chết để ngăn bước dân làng, báo cho họ quay lại. Ông Biên nhắm nghiền hai mắt, miệng lâm râm khấn vái, rồi bất thần hắt chén rượu xuống đất
Đẻ ra đời, cúng. Với người Cor, một tộc dân thiểu số sống đẵn ở vùng núi cao Quảng Ngãi (và một phần ở nam Quảng Nam) cũng không ngoại trừ. Ông Hồ Văn Biên, 68 tuổi, là người em họ của “người rừng” Hồ Văn Thanh đã kể lại câu chuyện ly tán đau buồn của gia đình ông Hồ Văn Thanh.
Chúng ta sẽ không hiểu được cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số vùng núi cao nếu không biết tầm quan yếu về tín ngưỡng, quan niệm linh tính trong đời sống của họ.
Đồng bào thiểu số luôn gắn liền các sự kiện đời sống của mình với các mâm cúng. Thậm chí, trên các diễn đàn mạng Internet còn lo lắng, chỉ trích, góp ý… và cho rằng không nên đưa người rừng quay về đột ngột với cuộc sống văn minh của cộng đồng, phải cần sự vào cuộc của giới khoa học, của các nhà nhân chủng học… Nhưng với thân tộc họ Hồ ở làng Trà Nga, với cộng đồng người Cor ở Tây Trà, Quảng Ngãi, xin thưa rằng, cha con “người rừng” đã “đoạn tuyệt” với hoang sơ rừng già từ đây - từ… một mâm cúng đời người.
Gặt lúa mới, cúng. Mặt Lang nhăn nhó, người co rúm lại rồi đưa tay phủi phủi miệng y sì động tác khỉ ăn phải ớt. Dựng nhà, cúng. Giờ, đón được nó về với cộng đồng, với làng Trà Nga, việc đầu tiên phải làm soạn mâm cúng để cáo với tiên nhân, ghế, bản quán về sự có mặt của nó. Ông Thanh ngồi thừ người ra nhớ hoang vu.
