Tôi rất đồng tình với Bùi Chát, Lý Đợi khi họ tìm hiểu lại Thơ Mới và các tác giả ít người chú ý đến
Họ đổi thay cách đọc, nhưng không chú ý rằng, cảm xúc là gốc của văn chương. Nên, công chúng vẫn xuýt xoa với: “Về Kinh Bắc” của Hoàng Cầm; “Tuyển tập thơ Văn Cao”, “Ô mai” và “Bến lạ” của Đặng Đình Hưng; “Cổng tỉnh” của Trần Dần; “Bóng chữ” của Lê Đạt; “Tuổi thơ dữ dội” của Phùng Quán; “Chuyện kể năm 2000” của Bùi Ngọc Tấn; chùm tiểu thuyết “Hồ Quý Ly”, “Mẫu Thượng ngàn”, “Đội gạo lên chùa”… của Nguyễn Xuân Khánh… Hiệu ứng thẩm mỹ mà những tác giả trên mang đến cho người đọc đã khiến cho họ tẻ với những cái lạ rất “a, b, c” nói trên.
Hai là họ muốn cắt đứt hẳn với quá cố để tự tạo ra một nền văn học mới mà theo họ, thế mới là thực sự. Những người sinh từ 1960 trở đi, đến ngày hợp nhất tổ quốc vẫn đang ở tuổi 15.
Với đáp số thứ nhất, cần thời kì cho họ đủ mạnh. PV: Theo ông thì các nhà văn trẻ ở Việt Nam hiện giờ còn thiếu điều gì? Nhà thơ Nguyễn Thụy Kha: Điều tôi hồ nghi về bản lĩnh của các nhà văn, thi sĩ trẻ hôm nay chính là tầm văn hóa và sự trải nghiệm.
Nhưng Nguyễn Ngọc Tư nên học Nguyễn Tuân về những nghiền ngẫm văn hóa để chuyển thành văn chương, học ông cụ khi đã ném ra “văn học là gây chuyện, để sự sinh”. Họ có thể lạ nhưng chưa hay. Chừng như họ dễ dàng phủ nhận hơn là hài lòng. Song, do không hiểu đến căn do của nó, họ đã bị ngợp, bị ngộ nhận bởi hình thức của những tác phẩm biểu thị chủ nghĩa này. Thích hay không thì đó là cảm nhận cá nhân chủ nghĩa.
Vi Thùy Linh thì khá giỏi về việc truyền thông cho thơ của mình.
Hiện giờ, trong văn chương, quan hệ giữa thế hệ già và thế hệ trẻ có sự lỏng lẻo. Người ta có thể cảm nhận được từ nhiều phía, văn xuôi như Nguyễn Việt Hà, Đặng Thân, Y Ban, Võ Thị Xuân Hà, Lê Anh Hoài, Nguyễn Ngọc Tư… và gần đây nổi lên ở Bình Định là Lê Hoài Lương, Nguyễn Mỹ Nữ… Nhưng để nhìn thấy một đội hình hùng hậu như thế hệ trước (đời già) thì dường như vẫn chỉ là những nhân tài đơn lẻ mà sự chênh lệch giữa các tác giả với nhau còn nhiều chuyện phải coi xét.
Ở giữa đó là những tìm tòi của Giáng Vân, Nguyễn Quyến, Bùi Chát, Lý Đợi, Khúc Dung, Lê Thiếu Nhơn… Gần đây mới thấy một chút mong chờ ở Trịnh Sơn. Nguyễn Ngọc Tư nói không thích văn Nguyễn Tuân. Một là họ vẫn chưa đủ mạnh để đạt tới sự kết nối.
Nhiều ầm ĩ truyền thông về Mai Văn Phấn, Đỗ Doãn Phương cũng chưa đem lại những kết quả thẩm mỹ cho người đọc. Họ đúng ra nên rất tĩnh tâm để ưng và phủ nhận đời trước. Do vậy, sinh khí của văn học bữa nay vẫn là sức sống ngầm, sức sống nằm ở những tác phẩm chưa ban bố. PV: Xin cảm ơn ông! Lan Tường (thực hành).
Đây là thời khắc xuất hiện của đời trẻ trùng với thời điểm mở cửa của giang sơn. Họ mà làm được những gì như Tự lực Văn Đoàn và Thơ Mới đã từng làm để tạo ra một lịch sử văn học hiện đại thế kỷ XX cho tới giờ thì có lẽ đó là hồng phúc của dân tộc ta.
Đã có rất nhiều nhà văn, Nhà thơ tiền chiến tự khép lại kí vãng huy hoàng của mình, lột xác để tự trẻ hóa mình và tiếp chuyện đồng hành cùng thế hệ trẻ. PV: Những nhà văn trẻ nào hiện nay theo ông là thành công, tạo được phong cách riêng cho mình một cách vững chắc? thi sĩ Nguyễn Thụy Kha: Trong nhiều năm vừa qua, nhất là khi bước sang thế kỷ XXI, chúng ta mở mang tự do xuất bản, song một đời trẻ đủ tầm vóc như các thế hệ trước vẫn là một điều bạn đọc còn nhiều băn khoăn.
PV: Cần phải làm gì để kết nối hai đời với nhau? Có cần thiết phải làm thế không, thưa ông? Nhà thơ Nguyễn Thụy Kha: Việc kết nối hai thế hệ là rất cấp thiết.
Và vấn đề của việc kết nối cũng xuất hiện từ đó. Số bình tĩnh bằng lòng và phủ nhận trong thế hệ trẻ có vẻ hơi ít oi. Nức tiếng bằng chính nhân tài của mình thì thời nào cũng khó. Giờ, tìm một “siêu nhân” văn chương thì dễ, nhưng tìm một nhà văn “bình thường” lặng lẽ chấm vào đời mình mà viết thì cũng cực khó.
Hiện thời, nổi tiếng bằng truyền thông hơi dễ. Trái lại, thế hệ trẻ cũng tình nguyện thật tâm hấp thu tinh hoa của đời trước, làm mạnh thêm năng lượng sáng tạo trong mình. Nhà thơ Thanh Tùng - một thi sĩ phiêu lãng đã 79 tuổi nhưng thơ ông vẫn rất trẻ.
Với đáp số thứ hai thì cũng phải ưng vì số văn học của dân tộc này.
PV: Ông nghĩ gì về khoảng cách giữa các nhà văn già và các nhà trẻ tại Việt Nam hiện nay? thi sĩ Nguyễn Thụy Kha: Có một thực tại đan xen giữa sự xuất hiện của thế hệ trẻ với sự xuất hiện trở lại của những nhà văn, Nhà thơ thuộc đời già như Hữu Loan, Hoàng Cầm, Văn Cao, Đặng Đình Hưng, Trần Dần, Lê Đạt, Phùng Quán, Dương Tường, Châu Diên, Bùi Ngọc Tấn, Nguyễn Xuân Khánh… còn thế hệ trẻ là những Phạm Thị Hoài, Nguyễn Quang Thiều, Dương Kiều Minh, Trần Thùy Mai, Lê Minh Quốc, Trương Nam Hương… Cuộc song tấu này đã làm cho diện mạo văn học có nhiều điều thích thú.
Đó là vì hai đời đều có nội lực để kết nối dòng chảy cùng nhau. Họ có thể khác nhưng chưa đủ hay để thuyết phục đời già. Trước đây, khi Trần Dần tuyên ngôn: “Chúng ta phải chôn Thơ Mới” thì không có tức là ông phủ nhận thành tựu của Thơ Mới mà ông muốn thế hệ trẻ phải tôn thờ Thơ Mới để rồi đấu công việc sáng tạo của thế hệ sau.
Trong khi đời già đang cố làm mới mình, vươn qua giới hạn để kết nối với thế hệ trẻ một cách chủ động, thành thực và cầu thị, có vẻ đời trẻ đang bàng quan với sự lỏng lẻo này. Nhưng từ khi Internet vào Việt Nam, thông báo đa chiều ồ ạt với rất nhiều luồng lạch, đời trẻ cảm thấy có một bứt phá mới để thật khác thế hệ già.
PV: Sự kết nối giữa thế hệ già và đời trẻ trong văn học hiện giờ như thế nào, thưa ông? thi sĩ Nguyễn Thụy Kha: trước tiên, cần xác định, những nhà văn nào sinh từ trước năm 1960 thì thuộc thế hệ già, còn sau năm này thì thuộc đời trẻ. Có như thế, dòng chảy văn chương mới liên tiếp được. Ngay đến cụ già Tô Hoài, cũng đừng đùa. Nhà thơ Nguyễn Thụy Kha Có thể xem sự xuất hiện của “Nỗi buồn chiến tranh” (Bảo Ninh); “Mảnh đất lắm người nhiều ma” (Nguyễn Khắc Trường); “Bến không chồng” (Dương Hướng) và loạt truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp, rồi sau đó là tiểu thuyết của Nguyễn Quang Lập, Trung Trung Đỉnh, Phạm Ngọc Tiến… Và các trường ca của Hoàng Trần Cương, Thi Hoàng, Trần Anh Thái cùng thơ ngắn Chim Trắng, Nguyễn Trọng Tạo, Hoàng Hưng, Dư Thị Hoàn, thơ lục bát Đồng Đức Bốn… là những thành tựu cuối của dòng chảy liên tiếp này.
Thơ cũng vậy, đọc được một cách xăm như Nhà thơ yểu mệnh Lãng Thanh là một chuyện cực hiếm. Có hai đáp số về sự nhạt này. Họ đắm chìm vào chủ nghĩa hậu hiện đại. Cứ thế, dòng chảy văn chương đã đạt được nhiều thành quả từ tiền chiến, đến chống Pháp, rồi chống Mỹ và một phần đầu của hậu chiến.
