Bên cạnh đó, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ còn có cả một cơ quan giám sát tổng thể thị trường tài chính là Ủy ban GSTC nhà nước
Mạnh Bôn. Trong khi đó, theo TS. Nguyễn Thị Mùi, Giám đốc trường Đào tạo và Phát triển nhân lực Vietinbank là vẫn bị "qua mặt". Đáng lý ra, nhân công thực hành giám sát phải hơn nhân lực tại các doanh nghiêp, nhà băng “một cái đầu”, chí ít thì cũng phải bằng, nhưng trên thực tiễn thì trình độ, kinh nghiệm nhân công giám sát chưa đáp ứng được đề nghị này”, bà Mùi nhận định. Không chỉ có thị trường tài chính, mà ở mọi lĩnh vực, theo ông Mơ, công tác giám sát cũng khôn cùng yếu: “Doanh nghiệp nhà nước đầu tư ngoài ngành tràn lan, trả lương cho đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp vô tội vạ; đầu tư của khu vực quốc gia thất thoát, phung phí “tràn cung mây” nhưng khi các cơ quan quản lý nhà nước phát hiện thì mọi việc… đã rồi”, ông Mơ nói.
Công ty cổ phần đầu tư tài chính hoạt động như một quỹ đầu tư nhưng không bị ràng buộc bởi bất cứ luật pháp chuyên ngành nào cũng như chơi bị bất cứ cơ quan thanh tra, giám sát thị trường tài chính nào… để mắt tới”, bà Mùi cứ liệu. “Bên cạnh lỗ hổng pháp lý về hoạt động giám sát, hiệu quả giám sát thấp còn có nguyên do nguồn nhân công thực hiện nhiệm vụ này có thể nói là rất yếu.
Trong khi giá cổ phiếu nào đó tăng hay giảm không phụ thuộc vào hoạt động của công ty niêm yết hoạt động tốt hay đang có vấn đề”, bà Mùi nhấn mạnh.
“Từ vụ ông Nguyễn Đức Kiên (bầu Kiên) “làm mưa làm gió” trên thị trường tiền tệ đến vụ tin đồn ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch Hội đồng quản trị BIDV bị bắt hay vụ giám đốc điều hành ACB bỏ trốn cách đây 10 năm cho thấy, công tác giám sát thị trường tài chính Việt Nam rất yếu”, TS.
“Các tổ chức tín dụng vẫn lách cả quy định về tiền gửi, tiền vay, đầu tư vào chứng khoán, bất động sản lẫn biến báo trong trích lập ngừa rủi ro. “Thị trường tiền tệ - chứng khoán - bảo hiểm có mối liên thông với nhau, do vậy, trên thế giới nhiều nước cho phép cơ quan giám sát được quyền thanh tra, điều tra, truy tìm account của nhà đầu tư khi có nghi ăn lận.
Nên, theo PGS. Còn tại Việt Nam, Luật Thanh tra không cho phép cơ quan thanh tra chuyên ngành được điều tra mà chỉ có quyền đề xuất, kiến nghị cơ quan bảo vệ pháp luật thực hiện điều tra đã hạn chế hiệu quả thanh tra, giám sát thị trường tài chính”, ông Sơn phát biểu.
Không chỉ ở Việt Nam mà khuynh hướng chung trên thế giới, thị trường tài chính ngày càng trở lên phức tạp. Giám sát thị trường tiền tệ thì có Cơ quan Thanh tra, giám sát nhà băng, Cơ quan Bảo hiểm tiền gửi; giám sát thị trường chứng khoán có Ủy ban Chứng khoán nhà nước, HoSE và HNX; Giám sát thị trường bảo hiểm thì có Cục quản lý, giám sát bảo hiểm.
Nguyễn Sơn, Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán nhà nước, căn nguyên của hiệu quả GSTC quốc gia không cao là do chức năng của cơ quan giám sát rất ít. Hệ thống GSTC nhà nước của Việt Nam có thể nói là khá dày đặc.
Lê Hải Mơ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính (Bộ Tài chính) đánh giá. “Xử lý sự việc đã xảy ra là việc phải làm, quan trọng hơn, các cơ quan GSTC nhà nước phải hoạt động như cơ quan dự báo thời tiết, tức thị phải đưa ra cảnh báo sớm các kịch bản rủi ro có thể xảy ra trên thị trường tài chính và tương ứng với mỗi kịch bản phải có nhiều phương án đối phó”, ông Sơn đề xuất.
“Điều đáng nói là 4 tỷ lệ nợ xấu này có độ vênh nhau rất lớn. Từ những bị động trên thị trường tài chính bị phát hiện gần đây, theo nhận định của ông Sơn, cơ quan giám sát thị trường tài chính… toàn chạy theo diễn biến của thị trường, xử lý sự việc đã xảy ra.
Hiệu quả của công tác GSTC - theo bà Mùi - cao ở mức, tại Việt Nam, ở thời điểm nào cũng có tới 4 tỷ lệ nợ xấu do 4 cơ quan đưa ra: ngân hàng quốc gia, tổ chức tín dụng, Ủy ban GSTC nhà nước và các tổ chức tài chính - nhà băng quốc tế. Các tổ chức tín dụng vẫn lách cả quy định về tiền gửi, tiền vay, đầu tư vào chứng khoán, bất động sản lẫn biến báo trong trích lập ngừa rủi ro Nhưng hiệu quả hoạt động giám sát của các cơ quan kể trên, theo PGS.
TS Bùi Thiên Sơn (Học viện Tài chính), để giảm thiểu rủi ro của thị trường tài chính, giảm thiểu sự tác động bị động lẫn nhau giữa thị trường tiền tệ - chứng khoán - bảo hiểm cần phải xây dựng một hệ thống giám sát, dự báo, cảnh báo trước, tương tự như cơ quan dự báo thời tiết. TS. Tại sao mà công tác GSTC của Việt Nam lại yếu đến mức như vậy? Theo bà Mùi, căn do cốt tử là do hoạt động giám sát thị trường tài chính bị “cắt vụn”, lĩnh vực quản lý quốc gia (nhà băng, bảo hiểm, chứng khoán) của cơ quan nào thì cơ quan ấy thực hiện giám sát.
Trong khi Ủy ban GSTC nhà nước thực hiện chức năng giám sát chung nhưng trên thực tiễn cũng chỉ là cơ quan tư vấn cho Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, thực hiện giám sát thông qua… vắng của các cơ quan được giám sát gửi đến”.
