Vậy, văn hóa của người Maya đích thực bắt nguồn từ đâu? Trước khi phát triển ở trung tâm La Venta, người Olmec cũng từng có một trọng điểm khác ở San Lorenzo
Do đó, thời điểm khoảng từ năm 1000 - 800 trước Công nguyên đang dần lộ diện là điểm mấu chốt trong cuộc tầng cội nguồn của nền văn hóa của người Maya. Một số nhà khảo cổ học cho rằng đặc trưng trong đời sống văn hóa của người Maya, bao gồm những trung tâm tổ chức lễ nghi trên các quảng trường và kim tự tháp rộng lớn, được “ươm mầm” từ một nền văn hóa lâu đời hơn: nền văn hóa của người Olmec ở Mexico.
Sau khi tiến hành phân tách các lớp đất đá cũng như dùng phương pháp phóng xạ cácbon để xác định độ tuổi của các di chỉ ở đây, nhóm nghiên cứu kết luận người Maya tại khu vực Ceibal đã bắt đầu xây dựng các công trình quanh thời khắc năm 1000 trước Công nguyên và sau đó biến chúng thành một kim tự tháp và quảng trường trọng tâm trước thời khắc năm 800 trước Công nguyên.
Kỳ 1: Kế thừa hay không kế thừa? thời gian vàng son của người Maya diễn ra khoảng từ năm 250 - 900 sau Công nguyên.
Trong khi đó, những công trình của người Olmec ở La Venta, nằm cách đó hàng trăm dặm tại bờ biển vịnh Mexico, được xác định có độ tuổi vào khoảng năm 800 trước Công nguyên. Điều thích là theo một nghiên cứu mới đây, câu đáp đều không nằm ở cả hai phương án này.
Chính “khoảng trống quyền lực” này đã tạo điều kiện cho những cộng đồng người Maya đầu tiên có thời cơ trải nghiệm và tiến hành đổi mới nền văn hóa của họ.
Nhà nhân chủng học Takeshi Inomata thuộc trường Đại học Arizona (Mỹ) cho biết sang 7 năm khai quật khảo cổ ở độ sâu từ 7 - 18 m trên vùng đất của người Maya ở Guatemala, nhóm nghiên cứu đã vẽ ra được một bối cảnh phức tạp hơn về sự hình thành của nền văn minh này.
Dẫu thế, cũng chẳng thể vội vã kết luận văn hóa của người Maya không bắt nguồn từ văn hóa của người Olmec. Phải chăng cội nguồn của nền văn minh Maya phức tạp hơn nhiều so với những hiểu biết trước đây của giới khoa học? Bản đồ phân bố các trọng tâm của người Maya và Olmec
Các nhà khảo cổ học cho rằng chúng được sử dụng trong các nghi lễ của người Maya cổ và có tuổi đời lớn hơn những công trình khác xuất hiện trong khu vực với độ chênh lệch lên đến 200 năm, lớn hơn cả dự định của nhóm nghiên cứu. Nhưng cỗi nguồn của nền văn hóa này lại khởi nguồn từ trước đó rất lâu. Anh Minh (tổng hợp) Đón đọc kỳ cuối: Sự hình thành của văn minh Maya.
Câu chuyện càng lúc càng trở thành phức tạp và khó hiểu hơn khi ông Inomata cho biết mặc dầu vậy, những công trình của người Olmec lại không có những nét đặc trưng xuất hiện trong các lễ thức và đạt đến độ phức tạp như những dấu hiệu được ghi nhận trên di chỉ của người Maya.
Có một “khoảng trống quyền lực” đã xuất hiện giữa sự sụp đổ của San Lorenzo và sự phát triển của La Venta. Điểm đáng lưu ý, theo nhà nhân chủng học Inomata, là trải qua nhiều thế kỉ trước khi những cư dân của vùng Ceibal bắt đầu xây dựng nền văn minh riêng của mình, kiên cố họ đã chịu những ảnh hưởng nhất mực của người Olmec.
Ông Inomata nói: “Chúng tôi đang từng một đổi thay lớn trong tuổi này, xảy ra giữa thời khắc biến mất của một trung tâm hùng mạnh của người Olmec và người Maya ở Ceibal là một phần trong sự thay đổi đó”.
Nhưng nơi đây đã lụi tàn vào khoảng năm 1150 trước Công nguyên và một lần nữa, những dấu hiệu đặc trưng được nhận thấy trên những công trình của người Maya cũng không được ghi nhận tại đây.
Tuy nhiên, số khác lại nghiêng theo quan điểm văn hóa của người Maya phát xuất từ chính cộng đồng người này và thế giới bên ngoài không tác động nhiều lên sự hình thành của nó.
Điều này có tức thị những dấu hiệu kiến trúc và tôn giáo đặc trưng của xã hội Maya đã xuất hiện trước cả sự ra đời của văn hóa Olmec. Các nhà khảo cổ học vẫn đang tranh biện sôi nổi liệu người Maya, vốn nổi tiếng với hệ thống lịch phức tạp từng khuấy động lên những đồn thổi về sự hủy diệt của thế giới vào năm 2012, đã tự tay xây dựng nên nền văn hóa lẫy lừng này hay liệu họ đã “vay mượn” chất liệu của một nền văn hóa khác? Một di chỉ khảo cổ đang được khai quật tại Ceibal.
