Rồi cuốn sách được chào đón nồng nhiệt, tái bản nhiều lần
Hoặc tác phẩm Hoàng tử bé đoạt giải được nhà thơ Bùi Giáng dịch và NXB An Tiêm ấn hành tại Sài Gòn từ năm 1973, nhưng mãi đến năm 2005 NXB Văn nghệ mới tái bản Hoàng tử bé từ bản dịch của Bùi Giáng. Như vậy, đến hơn một thập kỷ thứ nhất của thế kỷ 21, thêm một giải thưởng cho các giá trị đã xác định theo thời gian để làm gì nữa? Riêng lĩnh vực “văn học”, giải thưởng này từng trao cho Nỗi buồn chiến tranh của Bảo Ninh in lần đầu năm 1991 với tên gọi Thân phận và tình ái , tính đến nay đã có mặt trên đời hơn 20 năm với hàng chục lần tái bản và dịch ra tiếng nước ngoài.
Trần Hoàng Nhân Thể thao & Văn hóa. Giải Sách hay 2013 vừa trao giải bữa qua (22/9) tại TP. Tuy nhiên, việc tôn vinh các giá trị qua giải thưởng này khá chừng đỗi sau 3 lần trao giải. Có thể kể ở lĩnh vực “nghiên cứu” có cuốn: Xứ Đàng Trong, lịch sử kinh tế-xã hội Việt Nam thế kỷ 17 và 18 do Nguyễn Nghị dịch của tác giả nước ngoài; lĩnh vực “giáo dục” có: 7 kiến thức thế tất cho nền giáo dục ngày mai do Nguyễn Hồi Thủ dịch; lĩnh vực “kinh tế” có Tại sao các nhà nước thất bại do một nhóm dịch giả tiến hành…; Tệ hại hơn, trong các mùa giải trước, ở lĩnh vực “quản trị”, nhận giải cũng toàn sách dịch, lần này là cuốn Chiến lược đại dương xanh do Phương Thúy dịch… Nhà văn Bùi Ngọc Tấn, nhận giải Sách hay 2013 ở hạng mục “văn học” cho tiểu thuyết Biển và chim chim thầy bói in năm 2009.
Điều đáng nói là ắt các cuốn sách dịch vừa nêu đều là sách cũ được in bằng tiếng Việt từ nhiều năm trước khi nhận giải thưởng Sách hay 2013. HCM. Đóng góp được gì? Mọi giá trị đã được khẳng định qua thời gian thì mặc nhiên tồn tại và hiển nhiên được con người đón nhận bất kể thăng trầm mệnh của tác phẩm đó.
Ngay cả các cuốn sách do người Việt viết cũng là sách cũ. Nhưng trong lần trao giải này, đóng góp của giải thưởng nằm ở hạng mục “phát hiện mới” khi trao giải cho: Chuyện nghề của Thủy (Trần Văn Thủy – Lê Thanh Dũng), giã từ hoang vu (Nguyễn Hàng Tình), Chuyên ngành cơ khí (Nhóm dịch giả). Sở dĩ phải trao giải cho sách cũ bởi phải chăng, BTC giải thưởng này muốn khẳng định một giá trị nào khác ngoài việc suy tôn… sách hay? Những cuốn sách đã khẳng định giá trị thời kì hay thời cuộc của mình, thì cuốn sách đó đã làm xong số mệnh của mình rồi! Có chăng, đóng góp lớn nhất của giải thưởng này là tạo ra một sinh hoạt văn hóa lành mạnh về văn hóa đọc, gặp nhau để nói về sách.
Thí dụ: Thần, Người và Đất Việt của nhà nghiên cứu Tạ Chí Đại Trường do NXB Văn hóa thông tin in nhiều năm trước đây; hay như cuốn truyện thiếu nhi Những giọt mực của nhà văn Lê Tất Điều do NXB Văn hóa Văn nghệ và Phương Nam Book liên kết ấn hành cũng là quá cũ… Nhà văn Lê Tất Điều hiện sinh sống ở hải ngoại có gửi “diễn từ” về trong buổi phát giải: “Hơn bốn thập niên trước, khi hoàn thành tác phẩm Những giọt mực, tôi không ước mong điều gì bóng gió hơn là sự đón nhận của các thiếu nhi cùng thời đại mình.
Tuy nhiên, “phát hiện mới” chỉ là một yếu tố chẳng thể so sánh “khập khễnh” với những giá trị đã định hình. Theo TT&VH thông tin, ở các mùa giải trước, đây là giải thưởng góp phần kích cầu văn hóa đọc.
Sách dịch và cũ Nhìn vào danh sách những cuốn sách in bằng chữ Quốc ngữ đoạt giải thưởng này sẽ thấy đa phần là sách dịch.
